1
Me har produsert kvalitetsfisk sidan 1970. Årleg produserer me over 60 millionar laksemiddagar. Samspel mellom eigarskap, ansvar og drift har alltid vore viktig for Eide og dette er grunnlaget for nærleiken bedrifta har til produktet sitt og lokalsamfunnet rundt. Me vil vera med på å forma morgondagens havbruk på ein best mogleg måte, slik at komande generasjonar både kan hausta og eta sunn kvalitetsfisk frå Eide.
Laksen og auren vår får òg det aller beste fôret, med ein høg del marine råvarer, til det beste for både fisken og forbrukaren då dette sikrar at fisken er full av dei sunne omega-3 feittsyrene som både me og laksen treng. Me har òg vald å ta kostnaden ved å berre kjøpe fôr der fiskeolja er reinsa for dioksinar og dioksinliknande PCB-ar. Dette for å sikre at fisken vår inneheld mest mogeleg av det sunne, og minst mogeleg anna. I 2020 tok me òg valet om å ikkje lenger nytta soya frå Brasil i vårt fôr. Det gjer me både for å være 100 % sikre på at me ikkje indirekte bidreg til avskoging av regnskog, òg for å redusere karbonavtrykket på fisken me produserer.
All fisken me produserer er Global GAP sertifisert, noko som mellom anna inneber strenge krav til sporing og mattryggleik. Eide Fjordbruk er og sertifiserte som karbonnøytral bedrift, òg me kan tilby sertifisert karbonnøytral laks, der alle karbonavtrykka i verdikjeda til produktet er kompensert for. Me produserer òg økologisk laks, sertifisert etter EU sin økologistandard av Debio. Kvardagen vår er eit kontinuerleg arbeid for betre kvalitet. Det handlar om å ha fagleg flinke og lokalt forankra tilsette som alle har same mål: Å produsera laksefisk av høgaste kvalitet.
2
Mange av utfordringane innanfor dette området kan sporast tilbake til utfordringa knytt til handtering av lakselus. Lakselus er ein parasitt som finst naturleg i havet og som berre lever på laksefisk. Sidan det er mange oppdrettsfisk sett i samband med tal på vill laksefisk vil det føre til eit smittepress på denne om me har mykje lus i merdane våre. Derfor er det satt strenge grenser til maks tal på lus per fisk. Sidan det er få lus per fisk tek normalt ikkje oppdrettslaksen skade av dette, men behandlinga for å halde lusemengda nede kan føre til stress og skade på laksen, noko som igjen gjer fisken meir mottakeleg for sjukdom samt auka risiko for at fisken døyr. Fleire av behandlingsmetodane mot lakselus har òg andre utfordingar. Medisinbruk har sine utfordringar med potensiell påverknad på ytre miljø og bruk av reinsefisk har sine eigne fiskevelferdsutfordringar.
Våre andre tiltak og KPI-ar for å redusere dødelegheit og medisinbruk, kan du lese meir om i andre kapittel.
Vår strategi for handtering av lakselus inneheldt fem ulike kategoriar av tiltak, det alle har sine fordelar og ulemper. Kvar lokasjon har sin eigen strategi tilpassa dei lokale forholda.
Me har mål om å ha under 0,1 kjønnsmodne holus per fisk på alle våre lokalitetar i perioden når den ville laksen og sjøauren vandrar ut og alle lokalitetar skal telle og rapportere lusetal kvar veke.
Me forsøker å handtere lusa gjennom førebygging så langt det let seg gjere. Dette er normalt betre både for fisken og for miljøet. Førebygging er derimot svært krevjande, og krev ei rekkje ulike tiltak, store investeringar og mykje kunnskap og erfaring. Me nyttar ein kombinasjon av genetikk, fôr, større smolt, strategisk tid for utsett, luseskjørt, tubenøter og lukka anlegg for å førebyggje lusepåslag.
Eide har dei seinare åra investert store beløp i førebygging. Me er i sluttfasen av bygging av eit RAS-anlegg for produksjon
av stor smolt gjennom det tilknytte selskapet Ænes Inkubator AS, og me har investert i mellom anna tubemerdar og lukka anlegg i sjø. Me har og investert i sensorikk og datainnsamling for å sikre at me har best mogeleg avgjerdsgrunnlag.
Når førebygging åleine ikkje er tilstrekkeleg nyttar me mellom anna reinsefisk. Reinsefisken er ein av naturen sine eigne avlusingsmetodar, der ulike fiskeartar lever av å ete lakselus frå laksen. Bruk av reinsefisk er svært skånsamt for laksen, men det er krevjande å sikre god fiskevelferd for reinsefisken i laksemerden, og ein stor del av reinsefisken døyr i merden. Ved bruk av villfanga reinsefisk må ein i tillegg ta omsyn til bestanden av desse artane. Reinsefisk er framleis eit nødvendig verktøy for å handtere lakselusa, men me har mål om å redusere bruken og betre forholda for reinsefisken i merden. Reinsefisken har eigne skjulestadar i merden der den kan kvile og får eige fôr.
Dersom heller ikkje reinsefisk er tilstrekkeleg til å halde talet på lus lågt nok, nyttar me ikkje-medikamentelle behandlingar som for eksempel med termisk behandling med temperert vatn eller behandling med ferskvatn. Desse metodane har ingen påverknad på miljøet, men det er stressande for fisken å verte handtert og behandla. Mykje av dødelegheita i næringa er og knytt til denne typen behandlingar. Bruk av ikkje-medikamentelle behandlingsmetodar er miljøvennlege og viktige verktøy i lusestrategien, men me arbeidar målretta for å forbetre både teknologien og gjennomføringa slik at desse skal verte meir skånsame for fisken.
Bruk av medikament er saman med tidleg utslakting dei to siste verkemidla me har. Medikamenta er skånsame for laksen, men lakselusa er tilpassingsdyktige og vert fort resistent mot medisinar. Nokre av medikamenta kan og potensielt påverke miljøet og artane rundt anlegga, så me ønsker å minimere bruken ut ifrå eit føre var prinsipp. Me har mål om maks éi medikamentell behandling per produksjonssyklus.
Etter fleire år med store investeringar i førebyggande tiltak har me dei siste to åra sett ei reduksjon i bruk av reaktive tiltak. Stadig lågare tillatne lusegrenser bidreg til at det framleis er eit høgt tal på behandlingar sjølv med mange førebyggande tiltak.
Bruken av reinsefisk var i 2021 den lågaste på mange år, til tross for at produksjonen har auka i same periode. Ikkje-medikamentelle behandlingar aukar noko i 2021 samanlikna med 2020, men ligg framleis under nivåa i 2018 og 2019.
Målet om maks ei medikamentell behandling mot lus per produksjonssyklus vart nådd. Dette har vore medikament tilsett gjennom fôret, det er ikkje nytta medikamentell badebehandling mot lus i perioden.
3
Årsakene til at fisk døyr er mange. Dei viktigaste er fiskesjukdommar, ikkje-medikamentelle behandlingar mot lus, algeoppblomstringar og dårleg smoltifisering.
Me arbeidar systematisk og grundig med å sikre god fiskevelferd og å redusere dødelegheita, gjennom alt frå val av genetikk, vaksiner og fôr til å redusere talet på avlusingar og å forbetre sjølve avlusingsoperasjonane. Den daude fisken vert undersøkt og kategorisert, og utviklinga vert følgt tett over tid. Hendingar som fører til unormalt høg dødelegheit, vert rapporter til Mattilsynet.
I tillegg til lusebehandling er laksesjukdommane pankreas- sjukdom («PD») ein viktig bidragsytar til høg dødelegheit. Her har me nytta nye og meir effektive vaksiner frå og med 2019 for å betre fiskehelsa og auke slaktekvalitet ved eventuell sjukdom.
Eide investerer òg i storskala datafangst gjennom ei rekke sensorar i merdane som kontinuerleg loggar miljøforholda til fisken, mellom anna salinitet, oksygenverdiar og straum for å kunne lære og sjå nye samanhengar som skal hjelpe oss å forbetre oss.
For å snu utviklinga og redusere dødelegheita har me mellom anna fått på plass to beredskapsfartøy for å hjelpe oss å slakte svak fisk som elles kunne døydd. Me har frå 2020 òg hatt vår eigen veterinær, Britt Kari. Dette var ei viktig tilsetting for oss for å auka fokuset på fiskevelferd og fiskehelse. Britt Kari hjelper oss med å arbeide målretta med å auka biosikkerheit og reiser rundt og hjelper til og inspiserer.
Tiltaka som er gjennomført har gjeve ei betydeleg reduksjon i dødelegheit samanlikna med nivåa i 2017-2019. Etter vår vurdering er hovudårsaka til nedgangen kontinuerleg fokus på biosikkerheit og dødelegheit frå alle dei tilsette, frå leiing til røktar. I tillegg har bruk av beredskapsfartøy og ei reduksjon i tal på behandlingar mot lakselus vore viktige. Til tross for reduksjonen gjer høg dødelegheit på enkeltlokalitetar at me endå ikkje er i mål og me vil vidareføre tiltak og fokus i 2022 for å komme endå lågare.
4
I oppdrettsbransjen nyttar me ulike kjemikaliar mellom anna til ensilering av dødfisk, bedøving av fisk i samband med vaksinering og luseteljing samt vaske- og desinfeksjonsmiddel. I tillegg nyttar me i enkelte tilfelle medisinar som behandling mot sjukdom eller mot lus.
Me risikovurderer alle kjemikaliar og medisinar som er i bruk og set inn tiltak for å redusere risikoen for utslepp til miljø eller skade for folk eller fisk.
Me har òg eit eige system for handtering av slike stoff som skal sikre at alle som nyttar dei har fått tilstrekkeleg opplæring, har riktig verneutstyr og tilgang på produktdatablad.
Bruk av medisinar skjer berre på bakgrunn av resept som er utskrive av veterinær eller fiskehelsebiolog.
Me har ut ifrå føre var prinsippet mål om å ikkje nytte kopparbasert notimpregnering. Koppar er eit metall som har lang nedbrytingstid og som derfor kan ha negative konsekvensar for havbotnen under anlegga. For å klare å nå målet har me sørga for å ha ekstra kapasitet til spyling av nøtene.
For å redusere bruken av medisinar til bruk mot lus nyttar me førebyggande tiltak og ikkje-medikamentell behandling så langt det let seg gjere. Me har mål om maks ei medikamentell behandling mot lus per produksjonssyklus.
Medisinbruken er kraftig redusert gjennom det siste tiåret. Sidan 2016 har det ikkje vore gjennomført badebehandling mot lus og bruk av medisin tilsett gjennom fôret er òg kraftig redusert.
Målet om maks ei medikamentell behandling per produksjonssyklus vart nådd i 2021.
Det er ikkje nytta antibiotika eller kopparimpregnerte nøter i 2021.
