Eide nyttar GRI Standardane for årleg frivilleg rapportering på berekraft. Standarden omfattar både den økonomiske, miljømessige og sosiale dimensjonen av berekraft knytt til eit selskap sine aktivitetar og produkt. Etter vårt syn er rapporten i det aller vesentlegaste konsistent med GRI sine rapporteringsprinsipp.
Deler av rapporten er revidert av ekstern revisor. Dette gjeld klimaregnskapet etter GHG-standarden og GRI 305, samt årsregnskapet. Revisors beretning er inkludert i rapporten.
GRI er delt i universelle standardar, bransjestandardar og tema-standardar. Dei universelle standardane gjeld for alle selskap, medan dei bransjebaserte gjeld selskap i den aktuelle bransjen og emne-standardane gjeld der dei aktuelle emna er vesentlege.
Vår GRI indeks-tabell er inkludert i denne rapporten og inneheldt referansar til kvar i rapporten eller på nettsidene våre ein kan finne informasjon om dei ulike GRI krava. Indeksen inneheld og opplysningar om eventuelle utelatne opplysningar, og årsaka til at opplysningane er utelatne. Alle referansar til sidetal viser til denne rapporten. Rapporteringsperioden for denne rapporten er frå 1.1.2022 – 31.12.2022. Spørsmål til rapporten kan rettast til vår Berekraft- og økonomisjef.
Vår visjon er å sette standarden for framtidas havbruk. Som eit familieeigd selskap med lang historie er det viktig for oss å drive på ein måte som gjev oss anledning til å drive langsiktig, slik at me kan vidareføre familiebedrifta til neste generasjon i endå betre stand enn då me overtok.
Eide er ikkje blant dei største og kan ikkje vinne på volum, men me kan strekke oss for å bli best på mange andre område. Vår visjon handlar om dette. Me vil gå i front og vere eit eksempel for etterfølging. Me vil produsere mat i sjøen på ein berekraftig måte for framtida og kommande generasjonar. Me bryr oss om kvarandre, fisken vår, og miljøet me driv og lever i.
Me er òg veldig klare på at me trur framtida for laks i Noreg er i sjøen, og at det er fjordane våre og det reine vatnet vårt som er vårt viktigaste fortrinn i konkurransen med pengesterke aktørar i utlandet. Samtidig tek me utfordringane med dagens opne merdar på alvor, og innser at me treng nye løysingar for å få bukt med særleg utfordringa knytt til lakselus. Derfor vil me investere i å vidareutvikle dagens driftsform i sjø gjennom bruk av mellom anna ny teknologi og nye hjelpemiddel.
Dette er òg inspirasjonen og drivkrafta bak vårt nye visningssenter Salmon Eye, eit unikt flytande kunstverk og visningssenter med mål om å fremja berekraftig matproduksjon i sjø gjennom opplevingar og diskusjon på tvers av skyttargraver og fagområde, basert på uavhengig og faktabasert informasjon.
Knut Johan Eide var major i forsvaret og gjekk under kallenamnet «Majoren». Det var lang veg å pendle frå Hålandsdalen til forsvaret i Bergen. Ynskje om å finne noko å leva av nærare heimen var difor sterkt. Jorda var derimot skrinn, så etter fleire mislukka forsøk starta Knut Johan Eide med oppdrett av regnbogeaure i Skogseidvatnet i 1971. Seinare gjekk han over til å produsere laksesmolt i vatnet, ei verksemd som framleis heldt fram den dag i dag. Hovudkontoret til Eide ligg òg ved Skogseidvatnet i dag.
Son til Knut Johan, Knut Frode Eide, hadde ei lovande karriere i oljenæringa, men sa opp stillinga for å satse på laks i 1984. Med dobbel arbeidsmengd og halv løn var det få som forstod valet, men Knut Frode såg tidleg potensialet i oppdrettsverksemda.
I 1988 pantsette Knut Frode huset for å få på plass finansiering til å starte med oppdrett av laks i sjø i Hardangerfjorden. Saman med kona Randi Eide utvikla Knut Frode selskapet til å bli ei solid bedrift med åtte sjølokalitetar. Eide Fjordbruk var ein stor del av livet til Knut Frode, så når han i 2018 måtte gje tapt etter åtte års kamp mot hjernekreft var det eit stort tap for både familien, verksemda og dei tilsette.
Sondre Eide overtok stafettpinnen etter Knut Frode og styrer i dag verksemda vidare i Knut Frode si ånd, mot framtida. Der Knut Frode tok verksemda frå vatnet til sjøen, tek Sondre verksemda vidare ut i verda og opp i skya med spanande satsingar på stordata og analyse, visningssenteret Salmon Eye og eigen merkevare med karbonnøytral laks.
Med seg på laget er og resten av Eide familien. Erlend Eide, bror til Sondre, er teknisk sjef og leiar for FoU i verksemda, medan mor Randi Eide er kontorleiar og styreleiar og kona Jennifer Eide har stillinga som analysesjef. Fjerde generasjon er framleis i barnehagen.
Produksjon av laks og aure har ei lang verdikjede frå klekking av rogna, til fisken er på middagsfatet til kundar rundt om i verda.
Verdikjeda vår startar med kjøp av rogn som vert klekka i vårt eige klekkjeri i Eidestøa ved Skogseidvatnet. Val av riktig genetikk er avgjerande for eit godt resultat. Ca to månader etter klekking startar fôringa på eit av setjefiskanlegga våre. I denne fasen lever fisken i ferskvatn i kar på land. Her er det kritisk med god kontroll på vassmiljøet og fisken vært kontinuerleg overvaka. Me vel fôr av høg kvalitet for å gje fisken dei beste forutsetningane og vaksinerer fisken mot kjente fiskesjukdommar.
Etter åtte til 14 månader vert yngelen «smoltifisert». Dette er laksefisken sin måte å klargjere seg for eit liv i sjøvatn. Ein kan sjå den fysiologiske forandringa ved at fisken vert blank og dei karakteristiske parrmerka frå yngelstadiet forsvinn. Når fisken er blitt smolt, flyttar me den ut i sjøen på eit av våre sjøanlegg i dei vestlandske fjordane. No veg fisken om lag 100-200 gram. Med godt stell og fôr i sjøanlegga veks fisken til slaktevekt på om lag 5 kilo i løpet av litt over eit år.
For å lukkast med å produsere den beste fisken er det avgjerande å ha det beste utgangspunktet. Det sikrar ein gjennom å ta riktige val av rogn, vaksiner og fôr, tre sentrale innsatsfaktorar som me kjøper hjå eksterne leverandørar. Me har kontinuerleg dialog med leverandørane for å heile tida sikre at me ligg i forkant. Leverandørane av rogn, vaksiner og fôr er stort sett store selskap med produksjon i fleire land. Samla står desse tre kostnadsgruppene for om lag 50 % av våre kostnadar.
Når fisken er slakteklar, startar prosessen med å slakte, pakke og frakte fisken til marknaden. Fisken kan anten slaktast på merdkanten ved bruk av eit slaktefartøy, eller ein kan frakte fisken med brønnbåt inn til eit slakteri i nærleiken. Eide eig 1/3 av det tilknytte selskapet West Harvest som drift slakting av fisk både på land og med eigen slaktebåt. Me kjøper det meste av våre slaktetenester frå dette selskapet. Både slaktefartøya og slakteria på land avlivar laksen raskt og varsamt slik at fisken vår slepp å lide. Fisken vert først bedøvt for å sikre at fisken ikkje vert utsett for liding, og for å unngå stress som også kan påverke kvaliteten negativt. Bedøvinga skjer anten med slag mot hovudet eller med elektrisk straum, før gjellene vært kutta og fisken blør ut.
Deretter veg og kvalitetssjekkar me kvar enkelt fisk, før den vert pakka i kassar og transportert, anten direkte til marknaden, eller til vidare foredling som for eksempel filletering eller røyking.
Det meste av laksen produsert i Norge, om lag 90%, vært eksportert til andre land. EU er den største marknaden, medan USA er det største enkeltlandet. Totalt vert norsk laks eksportert til over 100 ulike land verda over!
Dei vel 17 500 tonna med laks som Eide produserte i 2022 blir til om lag 15 000 tonn med ferdig slakta fisk og om lag 10 000 tonn med laksefilet. Dersom me legg til grunn at eit gjennomsnittleg laksemåltid består av 150 gram laksefilet så utgjer fisken frå Eide om lag 67 millionar måltid kvart år, tilsvarande to laksemiddagar i veka til alle innbyggarane i heile Vestland fylke.
I tillegg vert det laga mange spennande produkt av hovud, avskjer og sløyesvinn for å sikre at ingenting vert kasta, det kan du lese meir om under avsnittet om avfall og sirkulærøkonomi.
Morselskapet i Eide-konsernet er Eide Fjordbruk Holding AS. Eide-konsernet er kontrollert av Eide-familien ved Randi Herre Eide, Sondre Eide, Erlend Eide og Bjørg Marit Eide gjennom deira respektive holdingselskap. Hovudkontoret til konsernet ligg i Hålandsdalen i Bjørnafjorden kommune. All verksemda skjer i Norge.
Matfiskproduksjonen i sjø skjer i dotterselskapa Eide Fjordbruk AS og Norforsk AS. Settefiskproduksjonen skjer i dotterselskapa KJ Eide Fiskeoppdrett AS, Lialaks AS og i Eide Smolt AS, samt i det tilknytte selskapet Ænes Inkubator AS. Salmon Eye AS driftar konsernet sitt visningssenter Salmon Eye®. Dei to nystifta selskapa Eide Seafood AS og Ydmyk Milano S.r.l. vil være salsselskapa i konsernet, medan Eide Båt AS, eit anna nystifta selskap, vil levere båttenester til produksjonsselskapa i konsernet. Watermoon AS og dotterselskapa Watermoon Scotland Ltd og Eide Sustainable Marine Technology AS utgjer til saman satsinga på utvikling og kommersialisering av vår nye teknologi for framtidas havbruk – Watermoon®.
Konsernet har i tillegg investeringar i ei rekke andre tilknytte selskap. Hålandsdalen Utbygging AS og Skjelbreid Poiree er lokale investeringar innan eigedomsutvikling og drift. Searis AS er eit norsk teknologi-selskap. Sjømatstaden AS er eit utviklingsprosjekt i Nordfjord i lag med Kvernevikgruppa som satsar på kommersialisering av nye artar. Bruravik Utvikling AS er eit eigedomsselskap og Miljø- og Havbruk AS driv med behandling mot lakselus.
Denne rapporten omfattar alle konsernselskapa, men dei fleste vesentlege emna er berre knytt til oppdrettsverksemda i Eide Fjordbruk AS og Norforsk AS. Definisjonen av konsernselskap er selskap der Eide har bestemmande innflyting i selskapa, normalt ved eigarskap av meir enn 50% av stemmerettane i selskapet.
Våre vesentlege område for rapportering er dei områda som både me i Eide, og våre interessentar, har vurdert som viktigast at me rapporterer på. Dei vesentlege områda er delt inn etter våre fire løfter, dei fire F-ane; Fisk, Folk, Fjord og Framtid. Du kan i denne rapporten lese meir om korleis me har definert og avgrensa dei ulike områda, kva mål me har satt oss for kvart område, korleis me ligg an, og kva tiltak som er sett i gang for å nå dei ulike måla.
Kva som er vesentlege emne for rapportering bygger på ulike kjeder. Me har hatt dialog med våre interessentar, mellom anna gjennom ei spørjeundersøking . Undersøkinga var fordelt på både interne og eksterne interessentar òg mellom dei ulike interessentgruppene. Respondentane fekk spørsmål om å vurdere totalt 40 ulike berekraft-emne etter grad av viktigheit frå «Lite viktig» (score 1), «Litt viktig» (score 2), «Ganske viktig» (score 3), Viktig (score 4) og «Svært viktig» (score 5). I tillegg har det vore mogeleg å skrive eigendefinerte emne. Undersøkinga vart gjennomført anonymt.
Me har òg hatt diskusjonar i styret og leiinga og me har sett på dei presumptivt antekne vesentlege emna foreslått av GRI 13, sektorstandarden for akvakulturbedrifter.
Innanfor dimensjonen Folk ligg emna som handlar om sosial berekraft og vårt forhold til våre tilsette, våre kundar og folka i lokalsamfunna der me driv. Vesentlege emne som vert dekka her er HMS, Likestilling, Mattrykkleik og Lokalsamfunn. Dimensjonen Fisk handlar primært om korleis me tek vare på og sikrar god fiskevelferd og fiskehelse for fisken vår, men også om omsynet til andre levande organismar i økosystema me har påverknad på. I kategorien Fjord ligg dei miljømessige måla våre og emne som handlar om korleis me minimerer avtrykket me har på naturen rundt oss. Dei vesentlege emna her er vatn og utslepp, karbonavtrykk, avfall og jordhelse. I dimensjonen Framtid ligg avtrykk og forhold med lengre tidshorisont og med globalt perspektiv. Det handlar om korleis me skal klare å produsere nok mat til verdas folk samtidig som klimaet endrar seg, og om korleis me kan sikre ei etisk forsvarleg verdikjede i ei stadig meir kompleks verd der autoritære krefter er aukande.
Emna mattryggleik, vatn og utslepp, jordhelse og sporing i verdikjeda er nye i 2022. Dei vesentlege områda er dei som me vil ha mest fokus på i vår berekraftrapportering, men me vil og dekke andre område.
Eg er privilegert, stolt og takksam for å jobba med so kjekke og flinke medarbeidarar i Eide. Saman har me styrken til å oppnå storverk trass i vår storleik, med produksjonen og dei i felt som hjartet av vår eksistens. Samstundes er samarbeid ein nøkkel, der me ynskjer kvarandre og heile Eide si tverrfaglege samansetjing suksess. Når me når eit mål, vert me ikkje heltar; me nullstiller oss og taklar neste utfordring. Me gjer oss aldri, og alt me gjer støttar visjonen om å setje standarden for framtidas havbruk.
Gjennom Salmon Eye og restauranten Iris, gjer me meir enn berre å produsere og servere mat. Me formidlar ein visjon; en historie om håp, utfordring, og moglegheit. Ei hyllest til pappen og eit minne om at ein må ha med seg røtene for å nå mål i framtida. Ein må vete kvar ein kjem frå for å vete kvar ein skal gå.
Watermoon representerer samansmeltinga av vår 53 år gamle produksjonskunnskap med disruptiv nyskapande teknologi. Det er nettopp denne kombinasjonen, der kunnskapen om produksjon står i sentrum, som er nøkkelen til suksess. Me fann ikkje den miljøteknologien me trengte på marknaden, så me skapte løysingane sjølv med fokus på fiskevelferd og matproduksjon for neste generasjon.
Grunnrenteskatten har rysta næringa, men me har fokusert på positiv forandring. Me er takksame for Stortingets nye miljøteknologiordning. No må det sikrast at me kan bytte ein open konsesjon mot tre lukka. Dette er essensielt for å oppnå ein vekst som er både berekraftig for miljøet og økonomisk berekraftig. “Ein til tre” - dette må me repetere.
No må me fokusere med laserpresisjon. Der: ”Ein til tre” må være vårt slagord. Me jobbar for å transformere opne løyve til eigne produksjonsmiljø, slik at me kan vekse medan me tek vare på miljøet.
Men husk, i kjernen av dette er menneske – det er dykk. Det er den innsatsen, dedikasjonen og lidenskapen kvar og ein av de dykk bringer til bordet som gjer denne revolusjonen mogleg.
Det er ikkje berre arbeid; det er vår lidenskap og moro. Det er ein markant skilnad mellom å stå opp kvar dag med tanken “i morgon skal eg gjere mitt beste” og da å leggje seg kvar kveld med vissheita om at “i dag gav eg absolutt alt”. Da er den forskjellen som er avgjerande samt at kvar einaste person legg inn maksimal innsats; utan det, so står me svakt. I Eide har alle ei stemma. Strategien vår er tufta på samspelet av alle sine bidrag; me er ikkje fragmenterte, me er eit Eide.
Det neste året vil by på nye utfordringar. “Ein til tre”, me held fram med full kraft fordi me veit framsteg ikkje skjer av seg sjølv og er ikkje enkelt. Framtida vert laga gjennom hardt SAM-ARBEID.
Sondre Eide
Dagleg leiar og tredje generasjons oppdrettar
I styret i Eide-konsernet har me det øvste ansvaret for å fastsetje strategien og måla for verksemda, samt for å evaluere risikoane verksemda står overfor, inkludert risikoar knytt til berekraft og miljø.
Me gjennomfører årleg revisjon av verksemda sine mål og strategiar, samt risikoprofilen. I våre risikovurderingar legg me i styret stor vekt på både dei økonomiske, sosiale og miljømessige sidene ved verksemda. Me gjennomfører òg med jamne mellomrom ei sjølvevaluering av styrearbeidet.
Styret i konsernet har òg det øvste ansvaret for styring og kontroll av vår påverknad på samfunnet og miljøet. Styret er mellom anna alltid involvert i definisjon av vesentlege emne, og gjennomgår og kvalitetssikrar den årlege berekraftrapporten.
Sidan det er oss eigarar som òg utgjer styret i konsernet er ikkje prosessen rundt styreval særleg formell og familiestyret er vald av oss på ubestemd tid. Samtidig er me bevisste på behovet for ulik kompetanse i styret og vurderer jamleg om det er behov for justeringar.
Dagens styre har brei kompetanse frå ei rekkje ulike fagområde, frå forsking og ingeniørfaget, til økonomi, biologi, leiing og jus, og me hentar inn ekstern bistand ved behov.
Erlend er dagleg leiar i NorForsk, teknisk sjef i Eide. Erlend er faglært i akvakultur og har ingeniørgrad i undervassteknologi, drift og vedlikehald frå Høgskulen i Bergen. I tillegg har han mastergrad i marinbiologi frå NTNU i Trondheim.
Randi har vore med Eide sidan midten på 80-tallet. Ho har biologiutdanning. I oppbygginga av Eide har ho støtta Knut Frode i tillegg til å ta vare på ein veldig hektisk og svært aktiv familie. På fritida er ho ofte ute i naturen eller på hytta på Geilo.
Sondre er tredje generasjons lakseoppdrettar, utdanna med MBA frå San Francisco, jurist ved UiO, og har ein bachelor i Business Administration. På fritida liker Sondre som tidlegare skiskyttar å være aktiv. I junior VM Ruhpolding i skiskyting 2008 vant blant anna Sondre sølv.
Ansvaret for den daglege oppfølginga av berekraftarbeidet ligg hjå leiinga i konsernet. Konsernleiinga har jamlege møter der ulike berekrafttema vert diskuterte og følgt opp. Hendingar av betydning vert fortløpande tatt opp med dagleg leiar og gjennomgått i leiargruppa i konsernet. Hendingar av kritisk betydning vert straks rapporterte vidare til styret.
I konsernleiinga inngår mellom anna Berekraft- og økonomisjef Christoffer Marøy som har eit særskilt ansvar for berekraftrapportering og finansiell rapportering, og Kvalitetssjef Olav Tveitnes som har det operative ansvaret for oppfølging av avvik, rutinar og prosedyrar gjennom vårt kvalitets- og IK-system.
I tillegg har andre nøkkelpersonar i bedrifta eit utvida ansvar knytt til oppfølging av sentrale område. Mellom anna har me eigen mattryggleiksansvarleg og eigen fiskehelseansvarleg.
